Ψυχό – θεραπεία ή ψυχό – δράμα; Ή μήπως και τα δυο;
Εδώ ας μου επιτραπεί μια παρέκβαση. Υπάρχουν πολλές μορφές και τύποι ψυχοθεραπειών με πιο γνωστές την ψυχανάλυση, την γνωστική, τη συμπεριφορική, την ομαδική, τη συστημική. Κάθε μια από αυτές έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και τις δικές της ενδείξεις. Η θεραπεία Σχημάτων είναι μια μετεξέλιξη των παραπάνω, της οποίας το σημαντικό στοιχείο είναι ότι ενσωματώνει τεχνικές από τις βασικές ψυχοθεραπευτικές σχολές. Το θεωρητικό υπόβαθρό της στηρίζεται στη σύλληψη της ύπαρξης κάποιων πυρηνικών πεποιθήσεων που λέγονται Σχήματα – φέρ’ ειπείν το σχήμα της συναισθηματικής αποστέρησης “δεν θα αγαπηθώ”, το σχήμα τη μειονεξίας “είμαι ανεπαρκής”, το σχήμα της κακοποίησης “πρέπει να κάνω υπομονή στον/ην κακοποιητικό/ή σύζυγο”, το σχήμα της έλλειψης εμπιστοσύνης “θα με απατήσει ο σύντροφος μου”. Παράλληλα υπάρχουν δυσλειτουργικές φιγούρες όπως το ευάλωτο παιδί, το θυμωμένο παιδί, ο απαιτητικός γονιός, ο τιμωρητικός γονιός, το υγιές παιδί και ο υγιής ενήλικος. Εδώ ενυπάρχουν και τα λεγόμενα modes, οι τρόποι δηλαδή συμπεριφοράς τους οποίους υιοθετούμε – παραδινόμαστε στο σχήμα , εναντιωνόμαστε στο σχήμα, παγώνουμε το σχήμα, ώστε να μην βιώνουμε επώδυνα συναισθήματα. Θα μπορούσα να επεκταθώ εδώ περισσότερο, όμως επιφυλάσσομαι να το κάνω σε επομένη επικοινωνία μας.
Σήμερα θα ήθελα να σταθώ στη βιωματική εμπειρία που προσέφερε το εργαστήρι -workshop- όπου διδαχτήκαμε τεχνικές ψυχοδράματος. Καταδυθήκαμε στο role play, σε εμπειρίες και στιγμιότυπα του παρελθόντος με συναισθηματική επένδυση κι εκεί με την καθοδήγηση του Α Karaosmanoglou ανακαλύψαμε τα ευάλωτα παιδιά μας. Άλλος ανακάλεσε το μειονεκτικό παιδί που κουβαλούσε μέσα του, άλλος το υποτακτικό παιδί, άλλος το αλτρουιστικό παιδί που κόπτεται να ικανοποιήσει τους άλλους και, άλλος το θυμωμένο παιδί που σχηματίστηκε όταν στην παιδική ηλικία του υφίστατο bullying από τους συμμαθητές του. Η εμπειρία ήταν καταπληκτική και το καταπληκτικότερο ήταν η βίωση της δύναμης των βιωματικών τεχνικών σε μια συνθήκη αρκετά επιτηδευμένη, δεδομένου ότι η εκπαίδευση γινόταν on line και στ’ αγγλικά, γλώσσα διάφορη από τη μητρική μας. Παρόλ’ αυτά είδα συνάδελφους -χωρίς να εξαιρώ τον εαυτό μου- να συγκινούνται και, δεν θα το κρύψω, να βουρκώνουν. Φαίνεται πως κατέστη εφικτή σε σημαντικό βαθμό η μέθεξη στο βάθος του συναισθηματικού μας κόσμου, τότε που λαξεύονταν τα πυρηνικά κομμάτια της προσωπικότητας μας, με βάση την αλληλεπίδραση με τους κοντινούς άλλους στη ζωή μας. Μάλιστα είχα την τύχη σε role play να μαγευτώ από τις τεχνικές του Karaosmanoglou όταν έκανε το θεραπευτή με «θεραπευόμενο» κάποιον από τους συνέδρους. Η ιστορία ξεκίνησε από το ότι στην ενεστώτα πραγματικότητα ο “θεραπευόμενος” προέβαλε τη δυσκολία να κόψει το κάπνισμα. Πολύ σύντομα το story έφτασε στην παιδική ανάγκη του να νοιώσει χαλάρωση (που και το τσιγάρο προσφέρει) από τους απαιτητικούς γονείς, τότε που απαιτούσαν τη συνεχή του προσπάθεια για όσα αυτοί θεωρούσαν απαραίτητα για τη δική του ζωή. Σε αντίθετη περίπτωση, η απομάκρυνση δηλαδή από τους δικούς τους στόχους, θα επέφερε από θυμό μέχρι σκληρή τιμωρία! Αυτά συνέβαιναν με όρους ψυχοδράματος, όπου ο «θεραπευόμενος» χανόταν στα σκοτεινά και πέτρινα χρόνια της παιδικής του ηλικίας. Με παρόμοιους τρόπους – βιωματικές τεχνικές και τεχνικές χαλάρωσης – ο Karaosmanoglou μας οδήγησε στο να σφυρηλατήσουμε το safe place, το ασφαλές δηλαδή μέρος, όπου μπορεί κάποιος νοερά να καταφεύγει προστατεύοντας έτσι το ευάλωτο παιδί που κουβαλάει μέσα του από μπόρες, άγχη, φόβους, αγωνίες, που δημιουργούνται σε ένα ασταθές, ανασφαλές και απρόβλεπτο οικογενειακό ή άλλο περιβάλλον.
Η πρόσβαση στη μύχιες πτυχές του εαυτού μας δεν είναι εύκολη υπόθεση και φαίνεται ότι το δράμα (βιωματική αναπαράσταση) βοηθά σε αυτό. Δεν είναι τυχαίο που το θέατρο έχει ψυχ(η) – αγωγικό χαρακτήρα, ήδη από τους αρχαίους χρόνους. Στις τραγωδίες οι ηθοποιοί βιώνουν έντονα συναισθήματα, υπάρχουν συγκρούσεις εσωτερικές ή/και εξωτερικές που δημιουργούνται, συμπλέγματα που αναδύονται, θυσίες που επιβάλλονται, ερινύες που «κατατρώνε», τιμωρίες που ακολουθούν… Ο «από μηχανής θεός» βρίσκεται μέσα μας, αρκεί να μάθουμε να τον αναζητούμε και να τον βρίσκουμε, πάντα έτοιμος να επιστρατευθεί στη διακονία του γήινου ψυχικού πόνου με τελικό σκοπό την κάθαρση. Είναι ταυτόσημος με τον τελικό σκοπό της ψυχοθεραπείας όποιας μορφής και εάν είναι αυτή..!!
Ευχαριστούμε Alp!!