Αγίας Σοφίας 24 Θεσσαλονίκη, T.K. 546 22

Διπολική Διαταραχή

Διπολική ή μανιοκαταθλιπτική διαταραχή είναι μία διαταραχή της διάθεσης που προκαλεί έντονες συναισθηματικές αλλαγές και διακυμάνσεις της διάθεσης από τα μανιακά «ψηλά» στα καταθλιπτικά «χαμηλά». Η πλειοψηφία των διπολικών ασθενών βιώνουν εμπειρίες με εναλλασσόμενα επεισόδια μανίας και κατάθλιψης. Στις ΗΠΑ σε περισσότερους από δύο εκατομμύρια ανθρώπους έχει διαγνωστεί διπολική διαταραχή. Αυτή είναι η έκτη κατά σειρά αιτία ανικανότητας σε παγκόσμια κλίμακα. Η μέση ηλικία έναρξης είναι από την εφηβεία μέχρι τα μέσα της τρίτης δεκαετίας. Όμως εξαιτίας της περιπλοκότητας της διαταραχής η σωστή διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει για πολλά χρόνια.

Η Διπολική διαταραχή τύπου 1 χαρακτηρίζεται από την παρουσία μανιακών επεισοδίων στη ζωή του ανθρώπου. Συγκεκριμένα ένα άτομο με μανιακό επεισόδιο συχνά έχει αισθήματα υπερεκτίμησης του εαυτού και ευφορίας, γίνεται έντονα ομιλητικό (λογοροικό), χαρακτηρίζεται από έντονη κοινωνική συνδιαλλαγή και εξωστρέφεια με ταυτόχρονα ανεπαρκή έλεγχο των αναστολών του, παράλληλη απασχόληση με πολλαπλές δραστηριότητες ταυτόχρονα με ευερεθιστότητα, ανυπομονησία, μειωμένη ανάγκη για ύπνο. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί το άτομο να έχει ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ψυχωτικές σκέψεις που συνηθέστερα υποκρύπτουν αίσθηση μεγαλείου. Συνήθως, η μανιακή φάση ακολουθείται από περίοδο κατάθλιψης. Μεικτές καταστάσεις όπου μανιακά και καταθλιπτικά συμπτώματα συμβαίνουν ταυτόχρονα, συναντώνται σχετικά συχνά σε διπολικούς ασθενείς.

Η Διπολική διαταραχή τύπου 2 χαρακτηρίζεται από μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια εναλλασσόμενα με επεισόδια υπομανίας, μία πιο ήπια μορφή μανίας.

Η διπολική κατάθλιψη ίσως είναι δύσκολο να διακριθεί από ένα αμιγές (μονοπολικό) καταθλιπτικό επεισόδιο. Ασθενείς με διπολική κατάθλιψη συνήθως παρουσιάζουν εξαιρετικά μειωμένη ενεργητικότητα, αίσθημα απελπισίας, επιβραδυνομένη συναισθηματική και σωματική δραστηριότητα και πολύ έντονο το αίσθημα της κόπωσης, συνήθως περισσότερο απ’ ότι συμβαίνει σε αμιγώς καταθλιπτικούς.

Η Κυκλοθυμία αναφέρεται στην εναλλαγή υπομανιακών επεισοδίων με κατάθλιψη που όμως δεν φτάνει να πάρει τις διαστάσεις μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Το ένα τρίτο ασθενών με κυκλοθυμία θα αναπτύξουν διπολική διαταραχή τύπου 1 ή τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους.

Η αιτία της διπολικής διαταραχής δεν έχει απόλυτα ξεκαθαριστεί. Επειδή δύο τρίτα των διπολικών ασθενών έχουν οικογενειακό ιστορικό συναισθηματικών διαταραχών, οι ερευνητές έχουν ψάξει για πιθανή γενετική συσχέτιση με την προδιάθεση για τη διπολική διαταραχή. Υποθέσεις έχουν διατυπωθεί και αφορούν την ατελή κατασκευή της μυελίνης (ουσία που περιβάλλει τους άξονες των νευρικών κυττάρων με σκοπό την προστασία και τη μόνωσή τους), την παρουσία μεγάλων ποσοτήτων ασβεστίου στα νευρικά εγκεφαλικά κύτταρα, τη ντοπαμίνη και άλλες χημικές ουσίες – νευροδιαβιβαστές μέσω των οποίων επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα.

Η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, άλλες οργανικές παθολογικές καταστάσεις όπως νοσήματα του θυρεοειδούς, φάρμακα που χορηγούνται για άλλα νοσήματα όπως η κορτιζόνη, μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση μανιακών επεισοδίων.

Η θεραπεία της διπολικής διαταραχής συνηθέστερα επιτυγχάνεται με φαρμακευτική αγωγή. Συνδυασμός θυμοσταθεροποιητικών φαρμάκων με αντικαταθλιπτικά , και αντιψυχωσικά  χρησιμοποιούνται για να ελέγξουν τα μανιακά και τα καταθλιπτικά επεισόδια.

Θυμοσταθεροποιητικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τα «ανεβάσματα» και «κατεβάσματα» της διπολικής διαταραχής είναι το λίθιο, η καρβαμαζεπίνη, το βαλπροικό και η λαμοτρυγίνη.

  • Το λίθιο (Milithin, Lithiofor) είναι από τα παλαιότερα και ίσως από τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα. Ρυθμίζει τη διπολική μανία και κατάθλιψη αλλά δεν ενδείκνυται για το μεικτό μανιακό επεισόδιο. Επίσης δεν ενδείκνυται σε όσους τα επεισόδια μανίας – κατάθλιψης εναλλάσσονται με μεγάλη ταχύτητα. Πιθανές παρενέργειες του λιθίου είναι η αύξηση βάρους, η δίψα, η ναυτία, και ο τρόμος των χεριών. Η παρατεταμένη θεραπεία με λίθιο μπορεί να οδηγήσει σε υπερθυρεοειδισμό (διαταραχή του θυρεοειδούς με αίσθημα παλμών στην καρδιακή περιοχή, νευρικότητα, εφιδρώσεις κ.ά.)
  • Η καρβαμαζεπίνη (Tegretol) ανήκει στα αντιεπιληπτικά φάρμακα και έχει θυμοσταθεροποιητικές ικανότητες. Θόλωση στην όραση και δερματοπάθειες είναι δύο από τις παρενέργειες
  • Το βαλπροικό(Διβαλπροικό νάτριο, βαλπροικό οξύ – Depakine) είναι ένα από τα λίγα φάρμακα που αποδείχτηκε ικανό να βελτιώσει την ταχέως εναλλασσόμενη διπολική διαταραχή καθώς και αυτή με μανιακά επεισόδια με μεικτά στοιχεία. Στομαχικές κράμπες, δυσπεψία, διάρροια, ναυτία, ασυνήθιστη αύξηση ή μείωση βάρους είναι κάποιες από τις σχετικά συνηθισμένες παρενέργειες του βαλπροικού.
  • Η λαμοτρυγίνη(Lamictal) είναι ένα νεότερο αντιεπιληπτικό, αποτελεσματικό στα μανιακά επεισόδια και ιδιαίτερα στα καταθλιπτικά επεισόδια της διπολικής διαταραχής. Συγχορηγείται με τα προηγούμενα θυμοσταθεροποητικά αλλά δίδεται και μόνο του. Ζάλη, ναυτία, πονοκέφαλος, δερματικά εξανθήματα είναι κάποιες από τις παρενέργειές του.

Εκτός από τα αμιγώς θυμοσταθεροποιητικά φάρμακα, χρησιμοποιούνται ευρέως και αντιψυχωσικά (νευροληπτικά) φάρμακα, διότι φαίνεται να βοηθούν στη ρύθμιση των δύο πόλων μανίας και κατάθλιψης.

Η θεραπεία της κατάθλιψης που συνδέεται με τη διπολική διαταραχή έχει αρκετές δυσκολίες σε σχέση με την αμιγή (μονοπολική) κατάθλιψη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα καταθλιπτικά επεισόδια στα πλαίσια μιας διπολικής διαταραχής είναι πιο έντονα και ανθιστάμενα στη φαρμακευτική παρέμβαση.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Επιπλέον η ανεξέλεγκτη χορήγηση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων μπορεί να αντιστρέψει τον πόλο της νόσου και να πυροδοτήσει έτσι ένα μανιακό επεισόδιο.

Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) έχει μεγάλη επιτυχία στη θεραπεία της μονοπολικής και διπολικής κατάθλιψης. Όμως λόγω της ευκολίας που προσφέρουν τα φάρμακα και του στίγματος που συνοδεύει την εφαρμογή της ηλεκτροσπασμοθεραπείας (κατά κόσμο ηλεκτροσόκ) η ECT εφαρμόζεται όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα προηγούμενα θεραπευτικά μέσα. Η ECT γίνεται με πλήρη αναισθησία και μετά τη χορήγηση μυοχαλαρωτικών φαρμάκων ώστε να προληφθούν οι σπασμοί. Η θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση ηλεκτρικών ώσεων στον εγκέφαλο μέσω εμφυτευμένων ηλεκτροδίων. Αν και ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός πιστεύεται ότι το ηλεκτρικό ρεύμα μεταβάλλει το ηλεκτροχημικό περιβάλλον στο εγκέφαλο με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η κατάθλιψη. Πονοκέφαλος, ναυτία, σύγχυση και προσωρινή απώλεια μνήμης αναφέρονται ως παρενέργειες της μεθόδου.

Επειδή η διπολική διαταραχή θεωρείται βιολογική στη φύση της, η ψυχοθεραπεία προτείνεται συμπληρωματικά αλλά όχι αποκλειστικά ως υποκατάστατο της φαρμακευτικής αγωγής. Μορφές ψυχοθεραπείας, όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία  και η ψυχοεκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμο εργαλείο στο να βοηθήσει τους ασθενείς και τους συγγενείς τους να προσαρμοστούν στα δεδομένα της ασθένειας, να ενθαρρύνουν τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή και να μειώσουν τον κίνδυνο της αυτοκτονίας.

Η συνεχιζόμενη ιατρική παρακολούθηση ασθενών με διπολική διαταραχή είναι μείζονος σημασίας για την πρόληψη της υποτροπής μανιακών ή καταθλιπτικών επεισοδίων. Η εκπαίδευση των ασθενών και των οικογενειών τους με τη μορφή της ψυχοθεραπείας είναι σημαντική για την αναγνώριση σημείων και συμπτωμάτων των δύο πόλων της διπολικής διαταραχής.

“Για την ψυχή που νοσεί φάρμακο είναι ο λόγος”

|Μένανδρος|

Κλείστε Ραντεβού