Όταν όλα μοιάζουν να καταρρέουν…
αφήνοντας να περάσει κάποιο διάστημα πριν γράψω κάτι γι αυτά. Αυτό με σκοπό να
κατακαθίσει ο κουρνιαχτός των συναισθηματικών εξάρσεων και βέβαια να μην θεωρηθεί ότι
σκυλεύω καιροσκοπικά τη θεματολογία που παρέχει η επικαιρότητα. Με θλίψη συνάμα και
τρόμο όμως βλέπω ότι αφήνοντας τον πανδαμάτορα χρόνο να μεσολαβήσει και να κάνει τη
δουλειά του, επισυμβαίνουν νέα γεγονότα τρόμου, θλίψης και δυστυχίας. Από πού να
ξεκινήσει κανείς την αναφορά; Πανδημία; Πόλεμος; Γυναικοκτονίες; σιδηροδρομικά
δυστυχήματα; Πυρκαγιές; Πλημμύρες; Ο κατάλογος είναι μακρύς…
Ο σύγχρονος άνθρωπος αποσβολωμένος, κοιτά να εκτυλίσσονται μπροστά του γεγονότα
τραυματικής έντασης, σε βαθμό που η συλλογική ψυχή υποφέρει, αγχώνεται,
τρομοκρατείται. Ουσιαστικά καθίσταται αδύναμος να κινηθεί προς κάποια κατεύθυνση παρά
μόνο σε αυτήν του να συλλέξει ό,τι έχει απομείνει από τους αγαπημένους του που
υπέστησαν την δίνη της φύσης η/και του λάθους χειρισμού του ανθρώπινου παράγοντα, είτε
σε αυτήν όπου σταυροκοπιέται για την τύχη του να μην είναι παρών στη συμφορά…
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας γινόμαστε μάρτυρες καινοφανών καταστάσεων.
Εμφανίζονται συνάνθρωποί μας με αγχώδεις εκδηλώσεις σε βαθμό τέτοιο που ακόμη και με
τη συνδρομή φαρμάκων δεν αμβλύνονται, τουλάχιστον στο βαθμό που θα περίμενε κανείς.
Αφουγκραζόμαστε την επιτακτική ανάγκη τους να γίνουν καλά άμεσα, δεχόμαστε έντονα
θυμώδεις αντιδράσεις που εκπορεύονται από την εσωτερική πίεση που βιώνουν και
αδυνατούν να διαχειριστούν. Σε κάποιες περιπτώσεις μια μεγάλη ομάδα συνάνθρωπων μας,
δυστυχέστατα νέων στην ηλικία, βυθίζονται στη δίνη των ηλεκτρονικών παιχνιδιών σε μια
απέλπιδα ασυνείδητη προσπάθεια να μην αφουγκράζονται το τρομακτικό κλίμα που
επικρατεί στην κοινωνία και στον κοντινό οικογενειακό περίγυρο.
Συμφώνα με την υπαρξιακή ψυχολογική προσέγγιση, ο άνθρωπος από την ήμερα που
συλλαμβάνεται νοιώθει την αγωνία των δυσκολιών στην όδευση του στη ζωή. Νοιώθει τη
μοναξιά αλλά και το πεπερασμένο των δυνατοτήτων του – για να μην αναφερθώ στο
πεπερασμένο της ζωής του… Όταν αυτή η ζωή επιβαρύνεται με τρομακτικής έντασης
γεγονότα, σαν αυτά που μας κατακλύζουν, τότε η υπαρξιακή αγωνία κορυφώνεται.
Ακολούθως και παράλληλα στην όδευση αυτή έρχεται η πορεία της ζωής, από την νηπιακή,
την παιδική ηλικία την ασφάλεια ή όχι που ένοιωσε κάποιος μεγαλώνοντας σε ήρεμο και
σταθερό ή επισφαλές περιβάλλον, με γονείς που είναι ψύχραιμοι ή αλαλάζουν με υστερικές
εκδραματίσεις. Προφανώς στη δεύτερη περίπτωση ο σπόρος της ανασφάλειας μπολιάζεται
και καθώς το άτομο μεγαλώνει, βλασταίνει συνάμα και αυτός μαζί. Με τη σειρά του
καρποφορεί πανικούς, άγχος, καταθλίψεις, ανισόρροπες και εξαρτητικές σχέσεις, φοβίες
υποχονδριακού χαρακτήρα ακόμα και θανάτου. Με αυτόν τον τρόπο το υπαρξιακό δράμα
αντί να αμβλύνεται, καθώς το άτομο μεγαλώνει και συμμετέχει στα δρώμενα της ζωής,
γιγαντώνεται. Στην καλυτέρα των περιπτώσεων ο άνθρωπος επιτρέπει στην ίδια τη ζωή να
τον ωριμάσει και να γίνει πιο δεκτικός, ψύχραιμος με συναισθηματική αυτοσυγκράτηση και
δημιουργική στωικότητα. Μια άλλη καλή εκδοχή είναι η έγκαιρη καταφυγή σε ειδικό ψυχικής
υγείας, που θα ενισχύσει ή/ και θα τον καθοδηγήσει με ασφάλεια. Ας σημειωθεί βέβαια ότι κι
αυτό από μόνο του δεν είναι πανάκεια. Θα πρέπει να συνοδευτεί από μόχθο αμφότερων,
του θεραπευτή και του θεραπευμένου, ώστε να τελεσφορήσει η θεραπευτική προσπάθεια.
Όπως και να ‘χει, ο μόνος τρόπος ν’ αντέξουμε τα ραπίσματα της πρωτοφανούς έντασης
ατυχημάτων και δυστυχημάτων είναι να είμαστε πιο διαλεκτικοί με τον εαυτό μας. Αυτό
σημαίνει ότι οφείλουμε να συζητάμε μαζί του χωρίς προκαταλήψεις και αυστηρότητα αλλά με
αποδοχή, ζεστασιά, όριο, και παρότρυνση ώστε να βγούμε από το καβούκι του αυτισμού και
της εγωπαθείας, της ανασφάλειας και της εσωτερικής καταστροφολογίας. Έτσι θα σπάσει η
διάχυση της επίδρασης των τραυματικών συμβάντων που εκτυλίσσονται γύρω μας στον
εσώτερο εαυτό μας. Κι αφού αρχίσουμε να συνομιλούμε με τον εαυτό μας και να μην
τρομάζουμε από αυτόν, θα είμαστε έτοιμοι να συνομιλούμε με τον περίγυρο μας, με το
σύντροφο μας, με τα παιδιά μας, με τους συνάδελφους μας. Θα τους κοιτάξουμε με βλέμμα
που εκπέμπει εκτίμηση και σεβασμό, θα τους μιλήσουμε ήπια, γλυκά αλλά συνάμα και
αποφασιστικά και θα τείνουμε τη χείρα μας όχι για να μας ρουφήξει η παθολογία του άλλου
αλλά για να τον βγάλουμε από αυτήν. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντέξουμε συλλογικά
την απόλυτη θλίψη και το άγχος που προκαλούν τα όσα συμβαίνουν γύρω μας…