ΖΗΤΩ Η ΨΥΧΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!
Η ημέρα του εορτασμού της εθνικής παλιγγενεσίας στη νεότερη ιστορία της Ελλάδος πλησιάζει. Το γνωστό σύνθημα από τις θεατρικές παραστάσεις των σχολικών χρόνων αντηχεί ακόμη στ’ αυτιά. Στο “Ελευθερία ή θάνατος” μας έμαθαν στο σχολείο ότι ορκίζονταν οι πρόγονοι μαχητές. Ο συνειρμός μου ταξιδεύοντας με οδηγεί στις ώρες του μαθήματος της ιστορίας όπου μαθαίναμε ότι παράλληλα με την ανυπέρβλητη ανδρεία των προγόνων μας, οι ζυμώσεις στο ευρύτερο διεθνές και διπλωματικό πεδίο συνετέλεσαν στο να ευδοκιμήσουν πρωτοβουλίες ξεσηκωμού. Συνειρμικά συνεχίζοντας, οδηγούμαι στην έννοια της ψυχικής ελευθερίας, ή εάν προτιμάτε αντίστροφα, στις παραμέτρους που συντελούν στην ψυχική αν- ελευθερία του σύγχρονου ανθρώπου.
Ο παγκόσμιος κλυδωνισμός εκφρασμένος μέσω της κλιμάκωσης ψυχικής παθολογίας, απότοκο ή εν μέρει σχετιζόμενο με την πανδημία, ακόμα καλά κρατεί. Οι ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες πολιτικο-οικονομικο-στρατιωτικά τρέφουν και διαχέουν κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας. Ψυχικά ευάλωτοι συνάνθρωποι με ρωτούν με αγωνία εάν θα γίνει πόλεμος. Άλλοι διαβάζουν καθημερινά με ψυχαναγκαστικό τρόπο εφημερίδες προσπαθώντας να εντοπίσουν ενδείξεις παγκόσμιας σύρραξης και scrollάρουν καθημερινά στους ιστότοπους των πυρηνικών bunkers (καταφυγίων). Συνάνθρωποί μας με παρερμηνευτικές (παρανοειδικές) τάσεις, έντονα αγχώδεις, που έχουν υποστεί τραύματα στην παιδική τους ηλικία, συσχετίζουν με ασυνείδητο τρόπο την τρέχουσα καθημερινότητα με την πολεμική συνθήκη έντασης και βίας που βίωναν στην πατρική τους οικογένεια στην παιδική τους ηλικία.
Άλλη πιεστική παράμετρος που συμβάλλει στην ψυχική αν- ελευθερία είναι η απουσία της προστατευτικής ομπρέλας, που ιδανικά θα έπρεπε να παρέχει το κράτος στους πολίτες, με δομές και δράσεις οργάνωσης και πρόνοιας. Η πίστη του πολίτη στην αρωγή του κράτους έχει κλονιστεί. Φαινόμενα, όπως το σιδηροδρομικό ατύχημα και οι πλημμύρες, λειτουργούν ως ταφόπλακα στη ήδη επιβαρυμένη εμπιστοσύνη του Έλληνα. Η πίστη που οικοδομεί την αισιοδοξία φθίνει. Τα υπαρξιακά κενά αυξάνονται και από τις ρωγμές ξεπηδούν τέρατα με κεφάλια άγχους, απόγνωσης, απελπισίας. Ο θυμός μεγαλώνει, το σκουπίδι όλο και πιο εύκολα θα πέσει από το χέρι μας στο δρόμο, στο πορτοκαλί θα πατήσουμε το γκάζι αντί για φρένο, στην ουρά στα ταμεία θα υπερβούμε αυτόν που προηγείται, με τη δικαιολογία ότι δεν τον είδαμε, θα χτίσουμε στη δασική έκταση και θα περιμένουμε τη νομιμοποίηση, ενώ θα μεθοδεύσουμε την απαλλαγή από τη στράτευση, γιατί πιστεύουμε ότι δεν αξίζει να «χαραμίσουμε» χρόνο στο δυναστευόμενο αλλά και δυνάστη κράτος. Η σκύλευση του τελευταίου καλά κρατεί. Όμως η Ελλάδα είμαστε όλοι εμείς∙ άρα σκυλεύουμε εαυτούς και αλλήλους!
Ο οικονομικά ευάλωτος συμπολίτης μας, χωρίς το έρεισμα οργανωμένου κράτους- κοινωνίας, χάνει τον ύπνο του, αγχώνεται, παθαίνει κρίσεις πανικού, πέφτει σε κατάσταση δυσθυμίας και παλεύει με νύχια και με δόντια να μην βυθιστεί στην άβυσσο της κατάθλιψης. Ψάχνει και στην καλύτερη περίπτωση βρίσκει να πάει «σεζόν» το καλοκαίρι, δουλεύει 15 ώρες ημερησίως, 7 ημέρες την εβδομάδα, μένει με 5 άλλους σε ένα καμαράκι, αισθάνεται θυμό και ματαιότητα. Συνακόλουθα, ο συνέλληνας βρίσκει τον εαυτό του σε μία ρευστή κατάσταση χωρίς συνέχεια , με φάσεις αδράνειας το χειμώνα και εναλλαγές τόπων εργασίας το καλοκαίρι. Εναλλαγές που δημιουργούν προσκόμματα στο να ονειρευτεί, να κάνει οικογένεια με σταθερότητα και συνοχή, μιας και το ευκαιριακό κυριαρχεί.
Η έλλειψη πίστης στο πολύπαθο πεδίο της εκπαίδευσης είναι μια ακόμη παράμετρος αν-ελευθερίας. Οι αποχές καλά κρατούν, οι μαθητές και οι φοιτητές φαίνεται να κινούνται έωλα, η πίστη στη μαθησιακή διαδικασία εκλείπει. Τα παιδιά είναι θυμωμένα και ξεσπούν στα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Δυστυχώς όμως, αντιπροτάσεις ώστε να δημιουργηθούν φάροι γνώσης και κυρίως αγάπης για μάθηση δεν υπάρχουν. Τελικά, δεν παίρνουν ούτε τη γνώση, ούτε την αγάπη για τη γνώση. Βγαίνουν στην ενήλικη ζωή ανεφοδίαστα και το άγχος επιβίωσης καταρχάς και το υπαρξιακό κατά δεύτερον κλιμακώνονται. Στην καλύτερη περίπτωση υποφέρουν από επεισόδια πανικού, εμμονικές καταστάσεις, υποχονδριακά ζητήματα και στη χειρότερη -αλλά δυστυχώς αρκετά συνηθισμένα- καταχρήσεις ουσιών, εξάρτηση από το διαδίκτυο, φλερτ με αυτοκτονικές συμπεριφορές. Μάλλον πόρρω απέχουμε από το πνεύμα που διακατείχε τους μαθητές και τους δασκάλους των κρυφών σχολειών την περίοδο της εθνικής προσπάθειας για απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό.
Άρα βλέπουμε ότι παρά την ηρωική προσπάθεια των προγόνων- ανδρών και γυναικών- για την αποτίναξη του ζυγού του δυνάστη, ο σύγχρονος έλληνας εξακολουθεί να κινείται σε τροχιές αν-ελευθερίας με στοιχεία “ραγιαδισμού”. Και όταν καμιά φορά επιδιδόμαστε σε προσπάθειες με στόχο την ατομική μας ελευθερία, τροφοδοτείται, ατυχώς, η αν-ελευθερία του συνανθρώπου μας. Όμως όλοι ξεχωριστά είμαστε συνάνθρωποι των άλλων… το κλίμα επομένως της συλλογικής αν-ελευθερίας φαίνεται να βαίνει αυξανόμενο..