ΤΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ «ΟΧΙ»
εθνική επέτειο. Το “ΟΧΙ” ως λέξη είναι συνυφασμένη με την γιορτή και αυτό με έκανε να
σκεφτώ ποια η σημασία της στην καθημερινή μου επαγγελματική μου πρακτική. Με θυμάμαι
στα πρωιμότερα χρόνια ως θεραπευτή να έχω απέναντί μου τον θεραπευόμενο, να υψώνω
την ένταση της φωνής μου και να αλλαλάζω “όχι, φτάνει πια!!” σε μια προσπάθειά μου να
κάνω να καταγραφεί στο μυαλό και να ακουστεί από το αυτί του θεραπευόμενου μου ότι
υπάρχει κι αυτή η λέξη. Πολλώ δε μάλλον να βάλω στο στόμα του θεραπευόμενου αλλά
κυρίως να μπολιάσω στην ψυχή του την αίσθηση ότι υπάρχει ένα όριο. Το όριο που
επιτάσσει ο αυτοσεβασμός, η αυτοεκτίμηση, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Όλα αυτά φυσικά
όταν γινόμουν δέκτης ιστοριών συνανθρώπων μας όπου οι τελευταίοι πιέζονταν με
παράλογες απαιτήσεις από τον περίγυρο, όπως φερ’ ειπείν η σύζυγος, που έπρεπε να
ακολουθεί πιστά τις υποδείξεις -διαταγές του συζύγου, ο σύντροφος, που έπρεπε να
υπομένει τις υστερίες της συντρόφου, η νύφη, που έπρεπε να φροντίζει την οικογένειά της
και την ευρύτερη οικογένεια σύμφωνα με τις υποδείξεις της πεθεράς, του εργαζομένου, που
έπρεπε να δουλεύει υπερωρίες χωρίς να πληρώνεται σε άσχημες συνθήκες και να ανέχεται
τις κακοτροπίες του εργοδότη, τον ευσυνείδητο αξιωματικό, που ο διοικητής του τού ανέθετε
όλο και περισσότερες εργασίες μέχρι τελικού γογγυσμού και πτώσης.
Η επαγγελματική εμπειρία – κι εδώ οφείλω να ευχαριστήσω τους ολίγους, ευτυχώς, που μου
άσκησαν κακή κριτική- με δίδαξε ότι ο κάθε συνάνθρωπός μας δεν είναι έτοιμος να ακούσει
τους παιάνες της αγωνιστικής προτροπής ώστε να οριοθετήσει και τελικά να προστατέψει
τον εαυτό του. Ο βαθμός που το έδαφος είναι πρόσφορο σχετίζεται με το πόσο
τρομαγμένος, ευνουχισμένος είναι, τελικά πόσο κακοποιημένος στην παιδική του ηλικία
ήταν. Κι εκεί χρειάζεται υπομονή, κατανόηση και αμέριστη στήριξη. Παράλληλα όμως
απαιτείται και σταδιακή έμπνευση ώστε ν’ αρχίσει να θεωρεί ότι θα πρέπει να υιοθετήσει, όχι
τόσο στο λεξιλόγιο του, όσο ως θέση στην ψυχή του το ΟΧΙ στις κακοποιητικές
συμπεριφορές από τον περίγυρό του προς αυτόν. Εδώ θυμάμαι μια κυρία που μου έλεγε ότι
στα 30 χρόνια συζυγικού βίου είχε υπομείνει πολλά αναξιοπρεπή πράγματα. Ένα από αυτά
ήταν ο σύζυγος να πετάει το τηλεκοντρόλ της τηλεόρασης στο πάτωμα και να την αναγκάζει
να σκύβει-ως δείγμα υποταγής- να το πάρει και να βάλει το κανάλι που ο ίδιος θα
υποδείκνυε…
Πριν κλείσω την σημερινή καταγραφή μου θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ και σε μία
άλλη χρηστικότητα του ΟΧΙ. Κι αυτή είναι ότι μπορεί να γίνει μεταφορέας και ενορχηστρωτής
ενός γόνιμου πλέγματος οριοθέτησης στα παιδιά μας. Έρχονται ενήλικες στο γραφείο με
πολλές δυσκολίες στη ζωή τους εκφραζόμενες καταρχήν ως πανικοί, φοβίες, καταθλίψεις.
Μέσα από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία φαίνεται ότι σχετίζεται με την παντελή έλλειψη
του ΟΧΙ (ορίου) από τους γονείς τους όσο μεγάλωναν. Γονείς αγχώδεις, φοβισμένοι,
ευνουχισμένοι, που οι ίδιοι ως παιδιά μεγάλωσαν ακούγοντας είτε μόνο ΟΧΙ είτε μόνο ΝΑΙ,
δυσκολεύονται να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους με γόνιμο τρόπο. Κι αυτός είναι βασικά
το ΝΑΙ όταν τα παιδιά μας είναι συνετά στη συμπεριφορά αλλά και το ΟΧΙ όταν ξεπερνούν τα
όρια τους και εισβάλλουν στο ζωτικό χώρο των άλλων γύρω τους. Και φυσικά το ΟΧΙ όταν
γίνονται μάρτυρες κακοποιητικών συμπεριφορών από τρίτους προς τους ίδιους ή άλλους.
Μόνο έτσι θα χτιστεί μια κραταιά αίσθηση εαυτού και θα πορευτούμε ελεύθεροι από φοβίες,
συμπλέγματα κατωτερότητας ή ανωτερότητας και στείρου ναρκισσισμού.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!!