Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΨΥΧΟΦΑΡΜΑΚΟΥ
Από την άλλη, στις μέρες μας το ψυχιατρικό φάρμακο είναι από τις πιο συχνά συνταγογραφούμενες κατηγορίες φαρμάκου. Σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές η δια βίου επίπτωση μείζονος κατάθλιψης στον πληθυσμό, δηλαδή οι πιθανότητες να διαγνωστεί στη ζωή του έστω και μια φορά με σοβαρή κατάθλιψη, φτάνει στα 15%. Μία στις 3 γυναίκες αναμένεται να νοσήσουν, ειδικά σε κράτη υψηλού κοινωνικοοικονομικού status, και ένας στους 5 άντρες. Βέβαια, μάλλον είναι επισφαλές να υπολογιστεί εάν έχει γίνει κατάχρηση στη χορήγηση του ψυχιατρικού φαρμάκου, καθώς αυτό θα πρέπει να χορηγείται όταν πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την κατάθλιψη, τυπικά μιλώντας, το ψυχιατρικό φάρμακο πρέπει να γράφεται όταν η ένταση της κατάθλιψης φτάσει σε μείζονα βαθμό. Δηλαδή, όταν η διάθεση είναι σημαντικά πεσμένη τις περισσότερες ώρες της ημέρας για συνεχόμενες ημέρες για κάποιες εβδομάδες, έχει μειωθεί η ικανότητα να νοιώθει κάποιος ευχαρίστηση, έχει διαταραχή στον ύπνο ,την όρεξη και τις γνωστικές λειτουργίες. Όλες οι καταθλίψεις δεν είναι μείζονες καταθλίψεις, όπως και όλες οι μείζονες καταθλίψεις δεν θεραπεύονται μόνο με φάρμακο. Γενικά υπάρχουν αδροί κανόνες σε σχέση με την ψυχοφαρμακολογία. Οι μισοί περίπου από αυτούς που θα πάρουν φάρμακο για άγχος και κατάθλιψη θα βελτιωθούν. Το άλλο 50% όμως; Αυτό το υπόλοιπο 50% είτε δεν το χρειάζεται, καθώς η ένταση της ψυχικής κατάστασης δεν είναι τόσο βαριά όσο να επιτάσσει την καταφυγή στο φάρμακο, είτε η ψυχική συμπτωματολογία σχετίζεται περισσότερο με την προσωπικότητα και η λύση τότε δεν είναι το φάρμακο αλλά μια χαρακτηρολογική αναδιαμόρφωση που θα γίνει με την ψυχοθεραπεία.
Ένας άλλος κανόνας είναι ότι η συχνή αλλαγή και οι αλλεπάλληλες δοκιμές ψυχιατρικών φαρμάκων σημαίνει φτωχή απόκριση στις θεραπευτικές απόπειρες. Δηλαδή, είναι σημαντικό να ξέρουμε οι θεραπευόμενοι αλλά και οι ιατροί ότι οι μεγαλύτερες πιθανότητες βελτίωσης εντοπίζονται στις πρώτες απόπειρες φαρμακευτικής θεραπείας. Εάν το φάρμακο δεν αποδώσει τα αναμενόμενα, τότε πρέπει να ψάξουμε σε διάφορες παραμέτρους, όπως τη σωστή διάγνωση, να δούμε το χαρακτηρολογικό υπόβαθρο του θεραπευόμενου, να αποκλείσουμε την οργανική κατάσταση (ενδοκρινοπάθειες και αβιταμινώσεις μπορούν να ενδυθούν τον μανδύα της ψυχικής παθολογίας), να τσεκάρουμε την εμπιστοσύνη του θεραπευόμενου στο φάρμακο και στο θεραπευτή και, βέβαια, εάν τηρούνται σωστά οι αρχές της ψυχοφαρμακολογίας.
Παράλληλα, αποτελεί μύθο ότι το ψυχιατρικό φάρμακο είναι εθιστικό και κατασταλτικό. Εθιστικά είναι μόνο κάποια φάρμακα που ανήκουν σε συγκεκριμένη ομάδα των βενζοδιαζεπινών, όπως το xanax, lexotanil, stilnox, tavor, stedon. Αυτά δεν πρέπει να λαμβάνονται για περισσότερο από 2 εβδομάδες. Όμως κάποιος βλέπει το παράδοξο ο κόσμος να έχει προτίμηση σε αυτά, καθώς άμεσα επιφέρουν ανακούφιση, ενώ ο ίδιος κόσμος μπορεί να δείχνει αναστολή στο να λαμβάνει φάρμακα άλλων κατηγοριών που δεν είναι εθιστικά, όπως τα αντικαταθλιπτικά. Σε ό,τι αφορά στο κατασταλτικό του πράγματος αυτό που συνηθίζω να λέω είναι ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα προσπαθούν να ανυψώσουν το θυμικό, να αυξήσουν την ενεργητικότητα και γενικά να ”αναστήσουν” το Λάζαρο από το μνήμα της κατάθλιψης. Πώς θα μπορούσε να είναι κατασταλτικά; Από την άλλη δεν παραβλέπω την εμπειρία κάποιων που προβάλλουν έντονο άγχος ή και διαταραχές ύπνου, περιπτώσεις στις οποίες οι ιατροί ωθούνται να επιλέξουν πιο υπναγωγά αντικαταθλιπτικά . Όμως αυτό γίνεται για να εξυπηρετηθούν τα συμπτώματα της έντασης που προβάλλονται.
Νομίζω ότι γίνεται σαφές ότι ακόμα και η ίδια η φαρμακολογία, ως επιστήμη, είναι παρεξηγημένη. Πόσο μάλλον στην περίπτωση του ψυχιατρικού φαρμάκου αυτή η παρεξήγηση επιτείνεται, όταν προστίθενται και οι ψυχολογικές προβολές που κάνουν οι θεραπευόμενοι. Πίσω από την επιλογή του ιατρού, ψυχιάτρου ή παθολόγου, αντικαταθλιπτικού ή απλά ηρεμιστικού, την επιμονή ή την εύκολη και συχνή αλλαγή στο φάρμακο μέσω της εμπιστοσύνης που προσπαθεί ο ιατρός να εμφυσήσει στο θεραπευόμενο, υπάρχουν πολλά ψυχολογικά διακυβεύματα. Γι’ αυτό και πάνω από όλα ο ψυχίατρος πρέπει να προσεγγίσει με ψυχολογικούς όρους τον θεραπευόμενο, ώστε να αποτιναχτεί το στίγμα και να σπάσουν οι μύθοι που συνδέονται με το ψυχιατρικό φάρμακο.